Alimenty po 18 roku życia – czy trzeba dalej płacić? Praktyczny poradnik 2026

W Polsce alimenty nie „znikają" automatycznie po 18 urodzinach dziecka. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych tak długo, jak długo dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Pełnoletność zmienia to, że dziecko staje się stroną w sprawie i samo może dochodzić alimentów, ale nie oznacza automatycznego końca obowiązku.

Po 18 roku życia sąd bada głównie dwie rzeczy: czy dziecko w rozsądny sposób kontynuuje naukę (np. szkoła średnia, studia) oraz czy ma realną możliwość podjęcia pracy i utrzymania się z własnych dochodów. Jeśli pełnoletnie dziecko uczy się, robi postępy i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, alimenty zwykle nadal się należą. Jeśli natomiast nie uczy się, nie pracuje i nie szuka pracy, rodzic może wnosić o zakończenie lub ograniczenie alimentów.

• Po 18 roku życia dziecko nadal może otrzymywać alimenty, jeśli nie jest samodzielne finansowo.
• Rodzic, który chce przestać płacić, musi złożyć pozew o uchylenie lub zmianę alimentów – nie może sam „odciąć" przelewów.
• Sąd zawsze patrzy na konkretną sytuację: nauka, praca, zdrowie, możliwości obu stron.

Zasady dotyczące alimentów po 18 roku życia wynikają przede wszystkim z art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten mówi, że rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka są wystarczające. Nie ma w nim żadnej granicy wieku ani daty „kończącej" automatycznie obowiązek.

Ten sam artykuł przewiduje jednak, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem pełnoletniego dziecka, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla nich albo jeżeli dziecko nie dokłada starań, aby się utrzymać. W praktyce oznacza to, że jeśli dorosłe dziecko świadomie nie uczy się ani nie pracuje, a rodzic ledwo wiąże koniec z końcem, sąd może zakończyć lub ograniczyć obowiązek alimentacyjny.

• Prawo wiąże alimenty z niesamodzielnością dziecka, a nie z konkretnym wiekiem.
• Pełnoletnie dziecko ma obowiązek starać się o usamodzielnienie – nauka lub praca muszą mieć sens i postęp.
• Rodzic może powoływać się na nadmierny uszczerbek, jeśli dalsze alimenty zagrażają jego podstawowemu utrzymaniu.

Najczęściej alimenty po 18 roku życia są utrzymywane, gdy dziecko dalej uczy się w sposób zorganizowany i zmierza do zdobycia zawodu: kończy liceum, technikum, szkołę policealną albo studia. Ważne jest, by nauka nie była „na papierze", ale faktycznie dawała kwalifikacje i wiązała się z zaliczaniem kolejnych semestrów lub lat. Sam fakt zapisania się na studia zaoczne bez zaliczania sesji może nie wystarczyć.

• **Szkoła średnia** – alimenty zwykle trwają co najmniej do ukończenia liceum, technikum czy szkoły branżowej II stopnia.
• **Studia dzienne** – alimenty często są utrzymywane, jeśli dziecko regularnie zalicza kolejne semestry i realnie studiuje.
• **Szkoła policealna / kursy zawodowe** – jeśli przygotowują do pracy i są realizowane z zaangażowaniem, też mogą uzasadniać alimenty.
• **Niepełnosprawność lub poważna choroba** – przy braku szans na samodzielną pracę obowiązek często trwa bezterminowo.

Rodzic może żądać uchylenia lub obniżenia alimentów, gdy pełnoletnie dziecko ma realną możliwość utrzymania się samodzielnie lub gdy dalsze płacenie oznaczałoby dla rodzica nadmierny uszczerbek. W praktyce chodzi o sytuacje, w których dziecko skończyło szkołę, pracuje na stałe lub celowo przedłuża naukę bez rzeczywistych efektów. Sąd zawsze bada, czy to dziecko wykorzystuje swoje możliwości, a nie tylko oczekuje pieniędzy od rodzica.

• **Stała praca** – dziecko pracuje na pełen etat i zarabia kwotę pozwalającą pokryć podstawowe koszty utrzymania.
• **Brak nauki i brak starań** – dziecko porzuca szkołę, nie szuka pracy i utrzymuje się jedynie z alimentów.
• **Wielokrotne zmiany kierunku studiowania** – zmiany bez zaliczania lat, bez realnego planu zawodowego.
• **Sytuacja rodzica** – poważne pogorszenie zdrowia lub dochodów, pojawienie się nowych dzieci na utrzymaniu.

Poniższa tabela pokazuje uproszczony przegląd sytuacji, które często pojawiają się w praktyce. Nie jest to oficjalny schemat sądu, ale pomaga zrozumieć, kiedy alimenty po 18 roku życia zwykle trwają, a kiedy rodzic ma argumenty, by wnosić o zmianę.

Po ukończeniu 18 lat to dziecko formalnie jest stroną w sprawie – może samo pozywać rodzica o alimenty albo bronić się, gdy rodzic domaga się uchylenia obowiązku. Rodzic chcący zakończyć lub obniżyć alimenty musi złożyć pozew o uchylenie lub zmianę alimentów do sądu rejonowego. W pozwie trzeba wykazać, co się zmieniło od poprzedniego wyroku: czy dziecko pracuje, czy dalej się uczy, jak wygląda sytuacja finansowa obu stron.

• **Dowody po stronie rodzica** – umowy o pracę dziecka, zaświadczenia o zarobkach, informacje o ukończeniu szkoły lub porzuceniu nauki, dokumentacja medyczna rodzica.
• **Dowody po stronie dziecka** – zaświadczenia ze szkoły lub uczelni, potwierdzenia wydatków na utrzymanie i naukę, dowody na brak realnych możliwości pracy.
• **Rozstrzygnięcie sądu** – sąd może utrzymać alimenty, je obniżyć albo całkowicie uchylić obowiązek, w zależności od zebranych dowodów.

Temat alimentów po 18 roku życia obrosły mity. Jedni rodzice są przekonani, że w dniu 18 urodzin mogą po prostu przestać płacić. Inni uważają, że dopóki dziecko ma mniej niż 26 lat, alimenty zawsze będą należne, niezależnie od wszystkiego. Oba podejścia są błędne – prawo nie wiąże alimentów ani ze sztywną datą pełnoletności, ani z wiekiem 26 lat.

• **Mit 1: Alimenty kończą się automatycznie po 18 roku życia** – nie, potrzebny jest wyrok zmieniający lub uchylający obowiązek.
• **Mit 2: Alimenty należą się zawsze do 26 roku życia** – nie ma takiego przepisu; 26 lat bywa związane ze statusem studenta, ale nie z alimentami.
• **Mit 3: Wystarczy, że dziecko „gdzieś studiuje"** – sąd bada realne postępy, a nie tylko formalne wpisanie na listę studentów.
• **Mit 4: Rodzic może sam przestać płacić, gdy dziecko zacznie pracować** – nadal obowiązuje wyrok i trzeba wystąpić o jego zmianę.

Jeśli zbliża się 18 urodzin dziecka lub jeśli dziecko już jest pełnoletnie, warto spokojnie uporządkować liczby i oczekiwania zamiast opierać się na zasłyszanych opiniach. Dla rodzica ważne jest, by rozumiał, kiedy ma realne argumenty do zmiany alimentów. Dla dziecka – by wiedziało, że alimenty nie są „nagrodą za samo istnienie", tylko mają pokrywać rzeczywiste potrzeby, zwłaszcza gdy wykorzystuje szansę na naukę i zawód.

• Policz, ile realnie kosztuje utrzymanie dziecka po 18 roku życia (mieszkanie, jedzenie, nauka, transport, zdrowie).
• Sprawdź, czy dziecko uczy się i robi postępy, czy pracuje i jakie ma dochody – te informacje będą kluczowe dla sądu.
• Jeśli jesteś rodzicem płacącym – nie przestawaj płacić samodzielnie, tylko skonsultuj pozew o zmianę alimentów z prawnikiem.
• Jeśli jesteś pełnoletnim dzieckiem – zbierz dowody kosztów i nauki, jeśli chcesz utrzymać alimenty lub domagać się ich podwyższenia.
• W razie sporu skorzystaj z darmowej porady prawnej lub mediacji – często pozwala to uniknąć wieloletniego konfliktu w sądzie.